Steeds vaker duiken er bij branden, ongevallen of geweldsincidenten zeer jonge “persfotografen” op. Sommige van deze fotografen zijn pas 11 of 12 jaar oud. Gewapend met een pager, camera en fiets scheuren ze naar calamiteiten. Toch staan zowel zij, hun ouders als hun werkgevers niet stil bij de gevolgen.
Het begint vaak onschuldig met het ‘spotten’. Het wachten bij een uitrukpost of doorgaande route om de voorbijrijdende hulpdiensten met zwaarlichten en sirenes vast te leggen. Ook de opstijgende traumahelikopter is voor de ‘spotters’ een verhaal waar ze nog weken over kunnen praten.
Wanneer ze de smaak te pakken hebben, gaan ze net als de beroepsfotograaf af op de meldingen, van branden tot aan heftige geweldsincidenten. Omdat je van tevoren niet weet wat je ter plaatse aan gaat treffen, kunnen dergelijke incidenten een behoorlijke impact hebben.
Psychologische klachten
Ook specialisten bij Youz, een instelling die kinderen en jongeren met psychische problemen helpt, beamen dat herhaaldelijke blootstelling aan heftige incidenten voor problemen op termijn kunnen zorgen.
Wietske de Vries (woordvoerster bij Youz) legt uit wat voor een effecten het kan hebben: “Kinderen kunnen verschillend reageren. Hun eigen karakter speelt hierbij een rol, maar ook hoe ze thuis door hun ouders/verzorgers ondersteund worden. Het is normaal dat kinderen een periode na een heftige ervaring ander gedrag laten zien. De kinderen ervaren wellicht gevoelens van angst, boosheid, onzekerheid. Dit vertaalt zich mogelijk in stiller, meer teruggetrokken gedrag, of juist in onrustig en prikkelbaar gedrag.”
De Vries sluit zelfs niet uit dat professionele hulp op langere termijn noodzakelijk is: “In de eerste periode na een moeilijke gebeurtenis is dit nog gezond gedrag. Het is een normale reactie op iets moeilijks en er is dus geen reden om meteen bezorgd te zijn. Wel hebben zij extra ondersteuning nodig. Als kinderen ongeveer vier weken ná de heftige gebeurtenis nog steeds last hebben van moeilijke gedachten/gevoelens of gedrag is het goed professionele hulp in te schakelen.”
Steeds meer agressie naar journalisten
Kinderen, maar ook zeker de ouders, staan niet stil bij de andere risico’s die het maken van 112-foto’s met zich mee kan brengen. Regelmatig verschijnen er nieuwsberichten dat journalisten worden mishandeld of bedreigd. Vaak blijft het bij verbale agressie, maar ook steeds vaker slaat het om naar fysieke agressie.
In 2021 verdubbelde het aantal incidenten richting journalisten ten opzichte van het jaar ervoor: er kwamen 271 incidenten binnen bij het meldpunt Persveilig. Persveilig.nl is een gezamenlijk initiatief van de NVJ, het Genootschap van Hoofdredacteuren, de politie en het Openbaar Ministerie. Vooral fotografen en camerajournalisten zijn steeds vaker het doelwit van intimidatie en verbale of fysiek geweld.
Jonge spotters geronseld
In Nederland zijn er persbureau’s bekend die actief bezig zijn om dit soort jonge fotografen aan zich te binden. Ze worden aangesproken met de vraag of zij beelden willen leveren en er zo een leuk zakcentje aan te verdienen. Het persbureau houdt uiteraard zelf ook een percentage in.
Vaak weten nieuwsmedia niet eens dat zij beeldmateriaal krijgen aangeboden dat gemaakt is door minderjarige kinderen. De namen van de ‘minderjarige’ fotografen worden namelijk niet genoemd en de afnemer handelt in goed vertrouwen.
Deze persbureau’s doen dit ook bewust, omdat ze weten dat dergelijke arbeid vaak niet legaal is. Zo zijn er strenge eisen aan het werk van kinderen: zo mogen kinderen onder de 13 jaar oud helemaal geen betaalde arbeid verrichten en van 13 tot 16 jaar in beperkte mate onder strenge voorwaarden.
Ook in de ANP-beeldbank – het landelijke persbureau dat vrijwel alle Nederlandse media voorziet van nieuws – is via een malafide persbureau beeldmateriaal terug te vinden waarvan onze redactie vast heeft gesteld dat het gemaakt is door kinderen onder de 13 jaar.
Na vragen aan het ANP laat hoofdredacteur Freek Staps weten deze zaak te onderzoeken: “We nemen deze kwestie serieus en zijn er meteen ingedoken. Ook wij willen graag weten of het klopt dat minderjarige fotografen beeld aanleveren en zelf uploaden in onze beeldbank. Gezien de Kerst kunnen we daar niet direct de juiste feiten verzamelen, maar zodra dat kan nemen we waar nodig maatregelen”.
Ook de politie ziet fotografen steeds jonger worden
Wim Hoonhout (woordvoerder) reageert namens de politie: “Ik herken de signalen dat steeds jongere 112- fotografen op het nieuws duiken. Ik kan dat helaas niet formeel verbieden, maar vind het wel een zorgelijke ontwikkeling. Ouders zouden hun kinderen daarvan weg moeten houden en het over moeten laten aan professionele journalisten en/of fotografen.”
Nog een paar tips hoe kinderen met klachten ondersteund kunnen worden door hun ouders of leerkracht (of andere naasten):
- Praat erover in de (online) groep. Geef kinderen de mogelijkheid hun ervaringen te delen. Kinderen kunnen zo ervaren dat ze niet de enige zijn die bang zijn na zo’n ervaring. Als een kind er niet over wil praten is dat ook goed, het is al nuttig als ze luisteren naar de ervaringen van anderen.
- Geef de opdracht een tekening te maken of opstel te schrijven over de gebeurtenis. Jongere kinderen kunnen wellicht gestimuleerd worden met lego / blokken na te spelen wat ze gezien hebben. Kinderen verwerken vooral door spelen/tekenen/schrijven, dus door er actief mee bezig te zijn.
- Als je weet dat er thuis minder emotionele steun is, probeer dan om met deze kinderen één op één te spreken. Dit om ze even wat extra steun te bieden.
- Leg zelf in alle gesprekken en activiteiten de nadruk op de gevoelens die de kinderen hebben ervaren. Moeilijk gebeurtenissen roepen heftige gevoelens op, die kinderen zelf niet altijd kunnen plaatsen. Help hen door deze gevoelens onder woorden te brengen. Wat handige tips geeft Augeo. Het gaat hierbij over chronische stress, maar is ook toepasbaar op deze situatie. Met name het derde filmpje, “begrijp emoties” is bruikbaar om nu te kijken.
