Tilburg-Middelburg – De leiding van de politie Zeeland-West-Brabant heeft twee medewerkers ontslagen, na een onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag en oneigenlijk gebruik van vuurwapens binnen een van de politielocaties van Basisteam Walcheren. Tevens zijn twee medewerkers voorwaardelijk ontslagen en naar andere teams overgeplaatst. Eerder namen twee andere medewerkers zelf ontslag. Sinds begin 2022 werken nieuwe leidinggevenden en medewerkers van basisteam Walcheren hard aan de opbouw van een veilige en inclusieve werkomgeving.

De politieleiding kreeg begin februari 2022 diverse meldingen over grensoverschrijdend gedrag door collega’s. Hierop werd een disciplinair onderzoek opgestart door interne politieonderzoekers van de afdeling Veiligheid, Integriteit en Klachten. Dit interne onderzoek richtte zich op:

• ernstig grensoverschrijdend (vrouw)onvriendelijk gedrag;
• ongewenst seksueel gedrag;
• het zonder werkgerelateerde noodzaak gebruik maken van dienstwapens in het politiebureau;
• later werd het onderzoek uitgebreid naar deelname aan een WhatsApp-groep, waarbinnen grensoverschrijdende en discriminerende uitingen plaatsgevonden.

Het onderzoek richtte zich op vijf medewerkers van basisteam Walcheren en een medewerker die als specialist vanuit Walcheren werkzaam was.

Uitgangspunten intern onderzoek

Gezien de ernst van de feiten zijn tientallen betrokkenen gehoord om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van wat er daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Het totale proces van onderzoek en besluitvorming nam 1,5 jaar in beslag. Om het onderzoek niet te beïnvloeden werden in deze periode geen details vrijgegeven. Datzelfde gold tijdens het besluitvormingsproces. Dit omdat de betrokken medewerkers namelijk het recht hebben om eerst hun zienswijze te geven, voordat er definitieve besluiten genomen kunnen worden.

Adviezen SMO en AGFA

Verder zijn de voorgenomen besluiten voorgelegd aan het Landelijke Strafmaatoverleg (SMO) en de Adviescommissie grondrechten en functie-uitoefening ambtenaren (AGFA). Het SMO oordeelt over de vraag of de straffen en maatregelen passend en evenredig zijn ten opzichte van vergelijkbare incidenten. De AGFA brengt advies uit of bepaalde in een appgroep gedane uitspraken wel of niet onder de vrijheid van meningsuiting vallen en in het bijzonder of de grens van hoe men zich mag uiten al dan niet is overschreden. De voorgenomen straffen werden als passend en evenredig beoordeeld en de in de WhatsApp-groep gewraakte uitingen bleken niet onder de vrijheid van meningsuiting te vallen.

Onderzoeksresultaten

Uit het onderzoek bleek dat er over een langere periode misstanden zijn geweest in een politiebureau van basisteam Walcheren. De belangrijkste drie conclusies zijn:

1. Het meerdere keren risicovol omgaan met vuurwapens. Dit was kenmerkend voor een bepaalde groep medewerkers binnen een van de politielocaties. Dit gaat uiteraard tegen de professionaliteit van de politie in.
   Ook is onrechtmatig gebruik gemaakt van pepperspray en de uitschuifbare wapenstok. Uit onderzoek bleek dat dit laatste (uitschuifbare wapenstok) een uit de hand gelopen manier van oefenen was. Wegens onvoldoende bewijs (gebruik pepperspray) en instructies bij de invoer van de nieuwe wapenstok wordt dit niet aangemerkt als plichtsverzuim. Uiteraard wordt deze manier van oefenen niet meer geaccepteerd.
2. Langdurige ongewenste omgangsvormen en seksueel en ander grensoverschrijdend gedrag, die ver over de grenzen heen gingen en bij veel medewerkers hebben gezorgd voor een onveilige werksituatie. Denk hierbij aan (vrouw)onvriendelijke en seksistische opmerkingen, alsmede ernstig overschrijdend gedrag.
3. De derde bevinding vanuit het onderzoek is dat in een WhatsApp-groep met telefoons discriminerende racistische berichten werd gewisseld.

Gebleken is dat al deze gedragingen over een langere tijd plaatsvonden. Hierbij hebben medewerkers zich onveilig en onprettig gevoeld, waardoor het werkklimaat binnen het basisteam niet professioneel en onveilig was.

Belangrijk

Het is hierbij goed om te realiseren dat de feiten als individu en niet als groep zijn gepleegd. Sommige misdragingen gelden daarom niet voor iedereen. Dat betekent dat niet alle besluiten gelijk zijn, omdat de mate van verwijtbaar gedrag verschilt. Alle bij het disciplinair onderzoek betrokken medewerkers hebben zich schuldig gemaakt aan verwijtbaar gedrag en ernstig plichtsverzuim. Deze besluiten leiden tot sancties die vergaande consequenties hebben voor de betrokkenen. De overplaatsingen zijn nodig om weer een veilig werkklimaat op te kunnen bouwen.

Definitieve besluiten

Twee voormalige medewerkers namen ontslag in respectievelijk de eerste helft van 2022 en het eerste kwartaal van 2023. De overige vier medewerkers kregen woensdag 2 augustus de definitieve besluiten uitgereikt. Twee medewerkers zijn onvoorwaardelijk ontslagen. Twee andere medewerkers kregen een voorwaardelijk ontslag met een proeftijd van respectievelijk 1 en 2 jaar aangezegd en zijn naar twee verschillende teams buiten Zeeland overgeplaatst.

Toekomst

Terwijl het interne onderzoek nog volop bezig was en het hele proces van adviseren en besluitvorming liep, keken de medewerkers van basisteam Walcheren alweer vooruit. De vernieuwde teamleiding heeft hierin de regie genomen en werkt met de teamleden, onder begeleiding van een verandercoach, al meer dan één jaar aan een veilige en inclusieve werkomgeving. Verder is er vanuit de samenwerking met professionals van team Veilig en Gezond Werken continu extra aandacht geweest voor de melders, betrokkenen en getuigen. Dit naast het frequente contact vanuit de lijn met de betrokken buitenfunctie gestelde medewerkers.

Moedig

Nu de definitieve besluiten zijn uitgereikt, komt er volgens districtschef Joost Manusama een einde aan de onzekerheid voor alle betrokken partijen: “Ik ben opgelucht dat dit heftige traject is afgerond. Het gedrag van de medewerkers past absoluut niet waar wij als politie voor staan, namelijk een veilige en inclusieve organisatie. De impact, van de misdragingen en daarna het langdurige onderzoek en besluitvormingsproces, waren voor de betrokkenen groot. Ik heb grote bewondering voor de melders, die zich over een langere periode onveilig hebben gevoeld. Het zijn moedige collega’s, die over hun schroom zijn heengestapt en misstanden hebben gemeld. Wij staan voor een politie waarin iedereen zich veilig en gewaardeerd moet voelen. Ik ben ervan overtuigd dat we gezamenlijk de weg omhoog hebben gevonden en ik zal mij daar duurzaam voor blijven inzetten. Dit doen we door dit onderwerp en de dilemma’s op de werkvloer beter en vaker bespreekbaar te maken en te begrenzen, te bekrachtigen en te beschermen waar nodig.”