Landelijk – Hoewel de klassieke criminaliteit (woninginbraken, overvallen, straatroven) verder afnam, was er niet eerder zo’n grote (spoed)vraag naar Politie als in 2021. Dit maakt de Politie bekend naar aanleiding van hun jaarverantwoording.
Mensen belden vaker 112 en er waren meer overlastmeldingen. Ook was er sprake van een groot aantal demonstraties dat door de Politie moest worden begeleid. ‘2021 gaat de boeken in als een jaar waarin de tegenstellingen in de samenleving soms fors waren’, stelt korpschef Henk van Essen. ‘Maar de politie was er wanneer mensen ons nodig hadden, ondanks de krapte en druk.’
Gewelddadig jaar
Het jaar begon vrijwel direct stormachtig, nadat op meerdere plaatsen de avondklokrellen uitbraken. Ook later in het jaar kreeg de politie met veel geweld te maken: denk bijvoorbeeld aan de Coolsingelrellen in Rotterdam.
Maatschappelijke ontwikkelingen
De Politie ziet terug hoe de maatschappelijke onvrede grote impact had op het politiewerk. Ook in de volledige breedte zijn maatschappelijke ontwikkelingen te zien. De klassieke criminaliteit daalde opnieuw: in 2021 werden 741.111 misdrijven geregistreerd, zeven procent minder dan in 2020.
Toch moest de politie vaker met spoed naar allerlei situaties toe. Zo steeg het aantal 112-meldingen met bijna 150.000 naar ruim 3,2 miljoen. De cijfers in de jaarverantwoording laten een duidelijke verschuiving zien naar meer handhaving, aldus de Politie.
Verder waren er 536.946 geregistreerde overlastmeldingen, elf procent meer dan het jaar ervoor. Een kwart daarvan, zo’n 130.000 meldingen, ging over personen met verward gedrag en dat aantal blijft groeien.
‘Met elkaar bepalen waar grenzen liggen’
Corona zorgde ook in 2021 voor veel maatschappelijke ongenoegen, ziet de Politie. Zo moesten agenten talloze keren worden ingezet voor demonstraties en rellen, maar was er ook veel werk door de (online) intimidatie en bedreiging van politici, wetenschappers, journalisten en hulpverleners.
‘Als ik kijk naar vorig jaar en zie hoe fors de tegenstellingen soms zijn, dan rijst de vraag wat er in de samenleving aan de hand is’, zegt korpschef Henk van Essen. ‘We staan als samenleving gezamenlijk voor een grote verantwoordelijkheid. We zouden met elkaar moeten bepalen waar grenzen liggen. Wat vinden we normaal? Daarbij hebben wat mij betreft – naast de politie – ook ouders/opvoeders, scholen, jeugdwerk, werkgevers en media nadrukkelijk een rol. Strafrechtelijke handhaving is dan het sluitstuk van een gezamenlijke aanpak.’
Mooie resultaten geboekt
Hoewel corona wederom een belangrijk onderwerp was, is in 2021 uiteraard veel meer gebeurd. De Politie zegt met de inzet van haar medewerkers ook veel mooie en aansprekende resultaten te hebben geboekt: Zo werden onder meer 1.662 criminele samenwerkingsverbanden aangepakt en 505 inzetten gepleegd op online kindermisbruik.
Daarnaast werd zeven jaar na dato, in Duitsland, de moeder van de zogenoemde containerbaby aangehouden en pakte de politie – na 21 jaar – een verdachte op in een verkrachtingszaak uit 2000. Ook de man die in 1997 met grof geweld de 33-jarige psychologe Els Slurink van het leven beroofde, is in 2021 achterhaald en door de rechter veroordeeld.
In 2021 werden verder veertig cybercrime-fenomeenonderzoeken afgerond. Daarbij werd onder meer de grootste illegale onlinemarkt ter wereld stilgelegd. In een ander cyberonderzoek werd een ransomwarebende opgepakt die in 71 landen slachtoffers miljoenen euro’s afhandig maakte. Een van de meest complexe cybercrimeonderzoeken die de Landelijke Eenheid ooit uitvoerde, maakte verder een einde aan Emotet, een geavanceerd netwerk van geïnfecteerde computers (botnet) dat wereldwijd ruim één miljoen slachtoffers maakte.
Andere belangrijke successen waren de internationale samenwerkingen bij het oprollen van twee grote criminele berichtendiensten: SkyEcc en Anom. Hierbij werden vele miljoenen berichten van criminelen onderschept. Hiermee kreeg de politie inzicht in onder andere cocaïnesmokkel, de productie van synthetische drugs, witwassen, geweldsdelicten en liquidaties. Op basis van deze informatie konden door het hele land invallen worden gedaan en zijn tientallen arrestaties verricht. Ook werden daar wapens, telefoons, auto’s, boten, grote hoeveelheden contant geld en verdovende middelen in beslag genomen.
Treurig dieptepunt
Een treurig dieptepunt dat de Politie nog wil benoemen, was de moord op Peter R. de Vries in juli 2021. Van Essen: ‘Die moord schokte heel Nederland. Mede dankzij snel en professioneel handelen wisten we meteen twee verdachten op te pakken. Maar de bedreigingen uit de onderwereld zorgen voor een sterk toegenomen vraag naar bewaken en beveiligen. We hebben daarom besloten dit tot een hoofdtaak van de politie te maken, net als noodhulp en opsporing. Dat moet onder meer voor lucht zorgen bij alle politiemensen uit de basisteams die dat nu als neventaak doen.’
Ook de aanrijding en dood van Arno de Korte, motoragent in Rotterdam, heeft de Politie diep geraakt. ‘Eerst was er het verdriet, toen kwam er ook woede bij’, schreef een agent treffend.
‘Al met al zie ik te veel een politie die repressief moet optreden’, concludeert de korpschef. ‘De politie lijkt soms een ‘duizend-dingen-doekje. De uitdagingen waarvoor de samenleving anno 2021/2022 staat, vragen om een generieke aanpak, waarbij meer nadruk wordt gegeven aan preventie. Daar hoort een politie bij die in verbinding, proactief, toegankelijk en laagdrempelig opereert. Een duurzame stabiele financiering is daarvoor een randvoorwaarde.’
